Welcome to Palipage, The Guide to Language - Pāḷi ยินดีต้อนรับสู่ปาฬิเพจ รู้ภาษา.มีภาษี เรียนบาลี.ได้กุศล
๒๔๘. คุณสมบัติของมิตรที่ดี
ก)
ปิโย ครุ ภาวนีโย, วตฺตา จ วจนกฺขโม;
คมฺภีรญฺจ กถํ กตฺตา, โน จฏฺฐาเน นิโยชโก;
ตาทิสํ มิตฺตํ เสเวยฺย, ภูติกาโม วิจกฺขโณฯ
"มิตรใดเป็นที่รักใคร่ เป็นที่เคารพ ควรสรรเสริญ,
ฉลาดพูด อดทนถ้อยคำ; พูดถ้อยคำลึกซึ้ง
ไม่ชักนำในทางที่ไม่ดี; บุคคลผู้ใคร่ความเจริญ
มีปัญญาเห็นประจักษ์ ควรคบมิตรผู้เช่นนั้นเถิด.“
๒๔๗. ลักษณะของมิตรแท้
อหิตา ปฏิเสโธ จ, หิเตสุ จ ปโยชนํ;
พฺยสเน อปริจฺจาโค, อิติทํ มิตฺตลกฺขณํฯ
"การห้ามจากสิ่งไม่ใช่ประโยชน์ ๑
การชักชวนในสิ่งที่เป็นประโยชน์ ๑
การไม่ทอดทิ้งในยามโชคร้ายได้ทุกข์ ๑
ทั้ง ๓ ประการนี้ เป็นลักษณะของมิตรแท้.“
(กวิทปฺปณนีติ ๒๔๗)
๒๔๖. เหตุให้มีเพื่อนมาก-เพื่อนน้อย
สีตวาโจ พหุมิตฺโต, ผรุโส อปฺปมิตฺตโก;
อุปมา เอตฺถ ญาตพฺพา, สูริยจนฺทราชูนํฯ
“คนพูดจาอ่อนหวาน มักจะเป็นคนมีเพื่อนมากมาย,
คนพูดจาแข็งกระด้าง มักจะเป็นคนมีเพื่อนน้อย,
ในข้อนี้พึงทราบอุปมาด้วยพระทิตย์และจันทร์เถิด”
(กวิทปฺปณนีติ ๒๔๖, โลกนีติ ๙๓, ธมฺมนีติ ๖๙)
๒๔๕. หกอย่างที่ควรเว้น
กุเทสญฺจ กุมิตฺตญฺจ, กุกุลญฺจ กุพนฺธวํ;
กุทารญฺจ กุทาสญฺจ, ทูรโต ปริวชฺชเยฯ
“เมืองไร้ธรรม ๑ เพื่อนเลวทราม ๑
ตระกูลขาดศีล ๑ ญาติไร้นำ้ใจ ๑
เมียชั่ว ๑ บ่าวไพร่ไร้สัจ ๑
ทั้ง ๖ อย่างนี้ ผู้มีปัญญาควรหลีกเว้นให้ห่างไกล.“
(กวิทปฺปณนีติ ๒๔๕, โลกนีติ ๙๑, ธมฺมนีติ ๒๓๓, จาณกฺยนีติ ๓๙)
๒๔๔. สามีร้าย เจ้านายเค็ม
น เสเว ผรุสํ สามึ, น จ เสเวยฺย มจฺฉรึ;
ตโต อปคฺคณฺห สามึ, เนว นิคฺคหิตํ ตโตฯ
"ไม่ควรคบเจ้านายที่หยาบคาย,
และนายจ้างที่ตระหนี่ถี่เหนียว;
ที่ยิ่งกว่านั้น เจ้านายที่ไม่ให้เกียรติ,
และนายจ้างที่กดขี่ข่มแหงไม่ควรคบเลย.“
(กวิทปฺปณนีติ ๒๔๔)
๒๔๓. คนอันตราย ไม่ควรคบ
ปทุมํว มุขํ ยสฺส, วาจา จนฺทนสีตลา;
ตาทิสํ โนปเสเวยฺย, หทเย ตุ หลาหลํฯ
"หน้าของผู้ใดบานเหมือนดอกบัว,
คำพูดของเขาเย็นระเยือกดุจไม้แก่นจันทน์;
ผู้ฉลาดไม่ควรคบหาสมาคมคนเช่นนั้น,
เพราะว่าในใจของเขาร้ายกาจยิ่งนัก.“
(กวิทปฺปณนีติ ๒๔๓, โลกนีติ ๘๘, ธมฺมนีติ ๑๑๑)
๒๔๒. จัดการอย่าให้เหลือ
อิณเสโส อคฺคิเสโส, โรคเสโส ตเถว จ;
ปุนปฺปุนํ วิวฑฺฒนฺติ, ตสฺมา เสสํ น การเยฯ
"หนี้สินที่เหลือ ๑ ไฟที่เหลือ ๑
และโรคที่เหลือ ๑ สามอย่างนี้,
ย่อมจะลุกลามบานปลายไปเรื่อย,
เพราะฉะนั้น ควรจัดการอย่าให้เหลือ.“
(กวิทปฺปณนีติ ๒๔๒, โลกนีติ ๘๔, มหารหนีติ ๒๘๔, ธมฺมนีติ ๒๓๗, จาณกฺยนีติ ๔๐)
๒๔๑. ผู้เสี่ยงต่อมัจจุ
สกึ ทุฏฺฐญฺจ โย มิตฺตํ, ปุน สนฺธาตุมิจฺฉติ;
ส มจฺจุมุปคณฺหาติ, คพฺภํ อสฺสตรี ยถาฯ
"ผู้ใดย่อมปรารถนาสมานไมตรี,
กะศัตรูที่เคยประทุษร้ายกัน อีกครั้ง;
เขาผู้นั้น นับว่าย่อมเสี่ยงต่อความตาย,
เปรียบเหมือนแม่ม้าอัสดรตั้งครรภ์ ฉะนั้น.“
(กวิทปฺปณนีติ ๒๔๑)
