ธัมมปทปาฬิ-แปล_๒๖/ ๑๑. ชราวรรค

๑๑. ชราวคฺโค

คาถาธรรมบท ชราวรรคที่ ๑๑

๑๔๖.

โก นุ หาโส กิมานนฺโท, นิจฺจํ ปชฺชลิเต สติ; 


อนฺธกาเรน โอนทฺธา, ปทีปํ น คเวสถฯ

ร่าเริงอะไรกันหนอ ยินดีอะไรกัน 

ในเมื่อโลกสันนิวาสถูกไฟไหม้โพล่งแล้วเป็นนิตย์
 ท่านทั้งหลายถูกความมืดหุ้มห่อแล้ว 

เพราะเหตุไรจึงไม่แสวงหาประทีป. (๑๑:๑)

๑๔๗.

ปสฺส จิตฺตกตํ พิมฺพํ, อรุกายํ สมุสฺสิตํ;


อาตุรํ พหุสงฺกปฺปํ, ยสฺส นตฺถิ ธุวณฺฐิติฯ

ท่านจงดูอัตภาพอันบุญกรรมทำให้วิจิตรแล้ว

มีกายเป็นแผล อันกระดูกสามร้อยท่อนปรุงขึ้นแล้ว

กระสับกระส่าย อันมหาชนดำริกันโดยมาก

ไม่มีความยั่งยืนมั่นคง. (๑๑:๒)

ธัมมปทปาฬิ-แปล_๒๖/ ๑๐. ทัณฑวรรค

๑๐. ทณฺฑวคฺโค

คาถาธรรมบท ทัณฑวรรคที่ ๑๐

๑๒๙.

สพฺเพ ตสนฺติ ทณฺฑสฺส, สพฺเพ ภายนฺติ มจฺจุโน;


อตฺตานํ อุปมํ กตฺวา, น หเนยฺย น ฆาตเยฯ

ภิกษุทำตนให้เป็นอุปมาว่า สัตว์ทั้งปวงย่อม

สะดุ้งต่ออาชญาสัตว์ทั้งปวงย่อมกลัวต่อความตาย

แล้วไม่พึงฆ่าเอง ไม่พึงใช้ผู้อื่นให้ฆ่า. (๑๐:๑)

๑๓๐.

สพฺเพ ตสนฺติ ทณฺฑสฺส, สพฺเพสํ ชีวิตํ ปิยํ; 


อตฺตานํ อุปมํ กตฺวา, น หเนยฺย น ฆาตเยฯ

ภิกษุทำตนให้เป็นอุปมาว่า สัตว์ทั้งปวงย่อม

สะดุ้งต่ออาชญา ชีวิตเป็นที่รักของสัตว์ทั้งปวง

แล้วไม่พึงฆ่าเอง ไม่พึงใช้ผู้อื่นให้ฆ่า. (๑๐:๒)

ธัมมปทปาฬิ-แปล_๒๖/ ๙. ปาปวรรค

๙. ปาปวคฺโค

คาถาธรรมบท ปาปวรรคที่ ๙

๑๑๖.

อภิตฺถเรถ กลฺยาเณ, ปาปา จิตฺตํ นิวารเย;


ทนฺธํ หิ กรโต ปุญฺญํ, ปาปสฺมึ รมตี มโนฯ

บุคคลพึงรีบทำความดี พึงห้ามจิตจากบาป

เพราะเมื่อทำบุญช้าไป ใจย่อมยินดีในบาป. (๙:๑)

๑๑๗.

ปาปญฺเจ ปุริโส กยิรา, น นํ กยิรา ปุนปฺปุนํ;


น ตมฺหิ ฉนฺทํ กยิราถ, ทุกฺโข ปาปสฺส อุจฺจโยฯ

หากบุรุษพึงทำบาปไซร้ ไม่พึงทำบาป

นั้นบ่อยๆ ไม่พึงทำความพอใจในบาปนั้น

เพราะการสั่งสมบาปนำทุกข์มาให้. (๙:๒)

ธัมมปทปาฬิ-แปล_๒๖/ ๘. สหัสสวรรค

๘. สหสฺสวคฺโค

คาถาธรรมบท สหัสสวรรคที่ ๘

๑๐๐.

สหสฺสมปิ เจ วาจา, อนตฺถปทสญฺหิตา;


เอกํ อตฺถปทํ เสยฺโย, ยํ สุตฺวา อุปสมฺมติฯ

หากว่าวาจาแม้ตั้งพันประกอบ

ด้วยบทอันไม่เป็นประโยชน์ไซร้

บทอันเป็นประโยชน์บทหนึ่ง

ที่บุคคลฟังแล้วย่อมสงบ ประเสริฐกว่า. (๘:๑)

๑๐๑.

สหสฺสมปิ เจ คาถา, อนตฺถปทสญฺหิตา;


เอกํ คาถาปทํ เสยฺโย, ยํ สุตฺวา อุปสมฺมติฯ

คาถาแม้ตั้งพันประกอบด้วยบทอันไม่เป็นประโยชน์ไซร้

คาถาบทหนึ่งที่บุคคลฟังแล้วย่อมสงบประเสริฐกว่า. (๘:๒)

ธัมมปทปาฬิ-แปล_๒๖/ ๗.อรหันตวรรค

๗. อรหนฺตวคฺโค

คาถาธรรมบท อรหันตวรรคที่ ๗

๙๐.

คตทฺธิโน วิโสกสฺส, วิปฺปมุตฺตสฺส สพฺพธิ;


สพฺพคนฺถปฺปหีนสฺส, ปริฬาโห น วิชฺชติฯ

ความเร่าร้อนย่อมไม่มีแก่ผู้ที่มีทางไกลอันถึงแล้ว

ผู้มีความโศกปราศไปแล้ว ผู้พ้นวิเศษแล้วในธรรมทั้งปวง

ผู้มีกิเลสเครื่องร้อยรัดทั้งปวงอันละได้แล้ว. (๗:๑)

๙๑.

อุยฺยุญฺชนฺติ สตีมนฺโต, น นิเกเต รมนฺติ เต;


หํสาว ปลฺลลํ หิตฺวา, โอกโมกํ ชหนฺติ เตฯ

ท่านผู้มีสติย่อมขวนขวายท่านย่อมไม่ยินดีในที่อยู่

ท่านละความห่วงใยเสีย เหมือนหงส์สละเปือกตมไป ฉะนั้น. (๗:๒)

ธัมมปทปาฬิ-แปล_๒๖/ ๖. ปัณฑิตวรรค

๖. ปณฺฑิตวคฺโค

คาถาธรรมบท ปัณทิตวรรคที่ ๖

๗๖.

นิธีนํว ปวตฺตารํ, ยํ ปสฺเส วชฺชทสฺสินํ;


นิคฺคยฺหวาทึ เมธาวึ, ตาทิสํ ปณฺฑิตํ ภเช;


ตาทิสํ ภชมานสฺส, เสยฺโย โหติ น ปาปิโยฯ

บุคคลพึงเห็นบุคคลใดผู้มักชี้โทษ 

เหมือนบุคคลผู้บอกขุมทรัพย์

มักกล่าวข่มขี่ มีปัญญา 

พึงคบบุคคลผู้เป็นบัณฑิตเช่นนั้น 

เพราะว่าเมื่อคบบัณฑิตเช่นนั้น 

มีแต่คุณที่ประเสริฐโทษที่ลามกย่อมไม่มี. (๖:๑)

๗๗.

โอวเทยฺยานุสาเสยฺย, อสพฺภา จ นิวารเย;


สตํ หิ โส ปิโย โหติ, อสตํ โหติ อปฺปิโยฯ

บุคคลพึงกล่าวสอน พึงพร่ำสอนและ

พึงห้ามจากธรรมของอสัตบุรุษ

ก็บุคคลนั้น ย่อมเป็นที่รักของสัตบุรุษทั้งหลาย 

แต่ไม่เป็นที่รักของพวกอสัตบุรุษ. (๖:๒)

ธัมมปทปาฬิ-แปล_๒๖/ ๕. พาลวรรค

๕. พาลวคฺโค

คาถาธรรมบท พาลวรรคที่ ๕

๖๐.

ทีฆา ชาครโต รตฺติ, ทีฆํ สนฺตสฺส โยชนํ;


ทีโฆ พาลาน สํสาโร, สทฺธมฺมํ อวิชานตํฯ

ราตรียาวแก่คนผู้ตื่นอยู่ โยชน์ยาวแก่คนผู้เมื่อยล้า

สงสารยาวแก่คนพาลผู้ไม่รู้แจ้งพระสัทธรรม. (๕:๑)

๖๑.

จรญฺเจ นาธิคจฺเฉยฺย, เสยฺยํ สทิสมตฺตโน;


เอกจริยํ ทฬฺหํ กยิรา, นตฺถิ พาเล สหายตาฯ

ถ้าว่าบุคคลเมื่อเที่ยวไปไม่พึงประสบสหายประเสริฐกว่าตน

หรือสหายผู้เช่นด้วยตนไซร้ บุคคลนั้นพึงทำการเที่ยวไปผู้เดียวให้มั่น

เพราะว่าคุณเครื่องความเป็นสหาย ย่อมไม่มีในคนพาล. (๕:๒)

ธัมมปทปาฬิ-แปล_๒๖/๔. ปุปผวรรค

๔. ปุปฺผวคฺโค
คาถาธรรมบท ปุปผวรรคที่ ๔

๔๔.
โก อิมํ ปฐวึ วิเชสฺสติ,
ยมโลกญฺจ อิมํ สเทวกํ; 

โก ธมฺมปทํ สุเทสิตํ,
กุสโล ปุปฺผมิว ปเจสฺสติฯ

ใครจักรู้แจ้งแผ่นดินนี้ ใครจักรู้แจ้งยมโลกและมนุษยโลกนี้
พร้อมกับเทวโลก ใครจักเลือกสรรบทธรรมที่เราแสดงดีแล้ว
ดุจนายมาลาการผู้ฉลาด เลือกสรรดอกไม้ ฉะนั้น. (๔:๑)

๔๕.
เสโข ปฐวึ วิเชสฺสติ,
ยมโลกญฺจ อิมํ สเทวกํ;

เสโข ธมฺมปทํ สุเทสิตํ,
กุสโล ปุปฺผมิว ปเจสฺสติฯ

พระเสขะจักรู้แจ้งแผ่นดิน พระเสขะจักรู้แจ้งยมโลกและ
มนุษยโลกนี้พร้อมกับเทวโลก พระเสขะจักเลือกสรรบทธรรมที่เรา
แสดงดีแล้ว ดุจนายมาลาการผู้ฉลาดเลือกสรรดอกไม้ ฉะนั้น. (๔:๒)

ธัมมปทปาฬิ-แปล_๒๖/๓. จิตตวรรค

๓. จิตฺตวคฺโค
คาถาธรรมบท จิตตวรรคที่ ๓
 
๓๓.
ผนฺทนํ จปลํ จิตฺตํ, ทุรกฺขํ ทุนฺนิวารยํ;
 
อุชุํ กโรติ เมธาวี, อุสุกาโรว เตชนํฯ

นักปราชญ์ย่อมทำจิตที่ดิ้นรน กลับกลอกรักษาได้โดยยาก
ห้ามได้โดยยาก ให้ตรง ดังช่างศรดัดลูกศรให้ตรง ฉะนั้น (๓:๑)

๓๔.
วาริโชว ถเล ขิตฺโต, โอกโมกตอุพฺภโต;
 
ปริผนฺทติทํ จิตฺตํ, มารเธยฺยํ ปหาตเวฯ

จิตนี้อันพระโยคาวจรยกขึ้นแล้วจากอาลัย คือเบญจกาม
คุณเพียงดังน้ำ ซัดไปในวิปัสสนากรรมฐานเพียงดังบก
เพื่อจะละบ่วงมาร ย่อมดิ้นรน ดุจปลาอันชาวประมง
ยกขึ้นแล้วจากที่อยู่คือน้ำโยนไปแล้วบนบก ดิ้นรนอยู่ ฉะนั้น (๓:๒)

ธัมมปทปาฬิ-แปล_๒๖/๒. อัปปมาทวรรค

๒. อปฺปมาทวคฺโค
 
คาถาธรรมบท อัปปมาทวรรคที่ ๒
๒๑.
อปฺปมาโท อมตํ ปทํ, ปมาโท มจฺจุโน ปทํ; 

อปฺปมตฺตา น มียนฺติ, เย ปมตฺตา ยถา มตาฯ

ความไม่ประมาท เป็นทางเครื่องถึงอมตนิพพาน 
ความประมาทเป็นทางแห่งความตาย 
ชนผู้ไม่ประมาทย่อมไม่ตาย 
ชนเหล่าใดประมาทแล้วย่อมเป็นเหมือนคนตายแล้ว (๒:๑)

๒๒.
เอวํ วิเสสโต ญตฺวา, อปฺปมาทมฺหิ ปณฺฑิตา;
 
อปฺปมาเท ปโมทนฺติ, อริยานํ โคจเร รตาฯ

บัณฑิตทั้งหลายตั้งอยู่ในความไม่ประมาท 
ทราบเหตุนั่นโดยความแปลกกันแล้ว 
ย่อมบันเทิงในความไม่ประมาท, ยินดีแล้ว
ในธรรมอันเป็นโคจรของพระอริยเจ้าทั้งหลาย (๒:๒)

ธัมมปทปาฬิ-แปล ๑. ยมกวรรค

ธมฺมปทคาถา


นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ


๑. ยมกวคฺโค

คาถาธรรมบท ยมกวรรคที่ ๑

๑.จกฺขุปาลตฺเถรวตฺถุ.(๑)

๑.

มโนปุพฺพงฺคมา ธมฺมา, มโนเสฏฺฐา มโนมยา;


มนสา เจ ปทุฏฺเฐน, ภาสติ วา กโรติ วา;


ตโต นํ ทุกฺขมนฺเวติ, จกฺกํว วหโต ปทํฯ

ธรรมทั้งหลายมีใจเป็นหัวหน้า มีใจประเสริฐที่สุด

สำเร็จแล้วแต่ใจ ถ้าบุคคลมีใจอันโทษประทุษร้ายแล้ว

กล่าวอยู่ก็ตาม ทำอยู่ก็ตาม ทุกข์ย่อมไปตามบุคคลนั้น

เพราะทุจริต ๓ อย่างนั้น เหมือนล้อหมุนไปตามรอยเท้าโค

ตัวลากเกวียนไปอยู่ ฉะนั้น. (๑:๑)

๒.มฏฺฐกุณฺฑลิวตฺถุ.(๒)

๒.

มโนปุพฺพงฺคมา ธมฺมา, มโนเสฏฺฐา มโนมยา;


มนสา เจ ปสนฺเนน, ภาสติ วา กโรติ วา;


ตโต นํ สุขมนฺเวติ, ฉายาว อนุปายินีฯ

ธรรมทั้งหลายมีใจเป็นหัวหน้า มีใจประเสริฐที่สุด

สำเร็จแล้วแต่ใจ ถ้าบุคคลมีใจผ่องใส กล่าวอยู่ก็ตาม

ทำอยู่ก็ตาม สุขย่อมไปตามบุคคลนั้นเพราะสุจริต ๓ อย่าง

เหมือนเงามีปรกติไปตาม ฉะนั้น. (๑:๒)