๒๖๒. ลาภที่ไม่พึงประสงค์

๒๖๒. ลาภที่ไม่พึงประสงค์ 

มาตา ปุตฺตกตํ ปาปํ,  สิสฺสกตํ คุรุ ตถา;

ราชา รฏฺฐกตํ ปาปํ,  ราชกตํ ปุโรหิโตฯ

"ลูกประพฤติชั่ว พ่อแม่ก็พลอยเป็นทุกข์เดือดร้อน,

ศิษย์ประพฤติชั่ว ครูอาจารย์ก็พลอยเป็นทุกข์;

พสกนิกรทำความชั่ว พระราชาก็ทรงห่วงใยเป็นทุกข์,

พระราชาไม่ทรงอยู่ในธรรม ข้าราชบริพารก็พลอยเป็นทุกข์.“

(กวิทปฺปณนีติ ๒๖๒, โลกนีติ ๑๒๘, ธมฺมนีติ ๒๖๒)

..

๒๖๑. พระปรีชาญาณ

 

๒๖๑. พระปรีชาญาณ 

อายํ ขยํ สยํ ชญฺญา, กตากตํ สยํ ชญฺญา;

นิคฺคเห นิคฺคหารหํ, ปคฺคเห ปคฺคหารหํฯ

“พระราชาทรงทราบความเจริญ

และความเสื่อมด้วยพระองค์เอง,

ทรงทราบพระกรณียกิจทีทรงทำแล้ว

หรือมิได้กระทำแล้วด้วยพระองค์เอง;

พระองค์ทรงข่มบุคคลที่ควรข่ม, 

และทรงยกย่องบุคคลที่ควรยกย่อง.“

(กวิทปฺปณนีติ ๒๖๑)

..

๒๖๐. คนไม่ดี ๔ จำพวก

๒๖๐. คนไม่ดี ๔ จำพวก

อลโส คิหี กามโภคี น สาธุ,

อสญฺญโต ปพฺพชิโต น สาธุ;

ราชา น สาธุ อนิสมฺมการี,

โย ปณฺฑิโต โกธโน ตํ น สาธุฯ

"คฤหัสถ์ผู้บริโภคกามคุณ เกียจคร้าน ไม่ดี, 

บรรพชิตผู้ไม่สำรวม ไม่งาม;

พระเจ้าแผ่นดินไม่ทรงใคร่ครวญก่อนแล้วทำไป ไม่งาม, 

บัณฑิตมีความโกรธเป็นเจ้าเรือน ก็ไม่งาม.“

(กวิทปฺปณนีติ ๒๖๐, โลกนีติ ๑๒๑, ขุ. ชา. ๒๗/๖๒๘, ๗๐๕, ๑๔๗๑, ๒๑๗๕)

..

๒๕๙.​ คนพูดแล้วไม่คืนคำ ๓ จำพวก

๒๕๙.​ คนพูดแล้วไม่คืนคำ ๓ จำพวก

สกึ วทนฺติ ราชาโน, สกึ สมณพฺราหฺมณา;

สกึ สปฺปุริสา โลเก, เอส ธมฺโม สนนฺตโนฯ

"พระราชาทั้งหลายตรัสแล้วไม่คืนคำ,

สมณะและพราหมณ์กล่าวแล้วไม่กลับคำ;

สัตบุรุษทั้งหลายในโลกพูดคำไหนเป็นคำนั้น,

นี้เป็นธรรมเนียมสืบเนื่องมาแต่โบราณ.“

(กวิทปฺปณนีติ ๒๕๙, โลกนีติ ๑๒๐, นรทกฺขทีปนี ๑๔๒)

…..

๒๕๘. คุณธรรมของผู้นำ

๒๕๘. คุณธรรมของผู้นำ 

ขมา ชาคริยุฏฺฐานํ, สํวิภาโค ทยิกฺขณา;

นายกสฺส คุณา เอเต, อิจฺฉิตพฺพา สตํ สทาฯ

"ความอดทน ๑ ความขยันตื่นตัว ๑

การแบ่งปันให้ ๑ และความกรุณาเอ็นดู ๑

เหล่านี้เป็นคุณสมบัติของผู้นำ,

ที่นักบริหารผู้ฉลาดจำต้องมีอยู่สมอ.“

(กวิทปฺปณนีติ ๒๕๘, โลกนีติ ๑๑๙, มหารหนีติ ๑๙๐, ธมฺมนีติ ๒๙๖)

…

๒๕๗. ผู้มีกำลัง

๒๕๗. ผู้มีกำลัง 

ปกฺขีนํ พลมากาโส, มจฺฉานมุทกํ พลํ;

ทุพฺพลสฺส พลํ ราชา, กุมารานํ รุทํ พลํฯ

หมู่ปักษา มีท้องฟ้า เป็นกำลัง,

ฝูงมัจฉา มีธารา เป็นกำลัง;

หมู่เสนา มีพระราชา เป็นกำลัง,

เหล่ากุมารา มีน้ำตา เป็นกำลัง.

(กวิทปฺปณนีติ ๒๕๗, โลกนีติ ๑๑๘, ธมฺมนีติ ๑๕๒)

…..

คู่มือมูลยก ขันธยมก_เรียบเรียงโดยพระมหาปฐมวิทย์ กิตฺติปาโล

 

๒๕๖. สร้างฝันให้เป็นจริง

๒๕๖. สร้างฝันให้เป็นจริง

ธนมิจฺเฉ วาณิเชยฺย, วิชฺชมิจฺเฉ ภเช สุตํ;

ปุตฺตมิจฺเฉ ตรุณิตฺถึ, ราชามจฺจํ อิจฺฉาคเตฯ

“อยากมีทรัพย์ ต้องคบหาพ่อค้า,

อยากมีวิชา ต้องคบหาบัณฑิต,

อยากมีลูกสืบสกุล ต้องแต่งกับหญิงสาว,

อยากมีอานาจ ต้องเข้าหานักการเมือง.“

(กวิทปฺปณนีติ ๒๕๖)

…..

อภิธัมมัตถสังคหะ_คู่มือชั้นจูฬอาภิธรรมิกะตรี

 

๒๕๕. สูญ เปล่า เหงา อาภัพ

๒๕๕. สูญ  เปล่า เหงา อาภัพ 

อปุตฺตกํ ฆรํ สุญฺญํ, รฏฺฐํ สุญฺญํ อราชกํ;

อสิปฺปสฺส มุขํ สุญฺญํ, สพฺพสุญฺญํ ทลิทฺทตฺตํฯ

"เรือนไม่มีบุตร คงจะดูหงอยเหงา,

ประเทศไม่มีเจ้า ดูไม่น่าเกรงขาม,

คำพูดของคนไร้การศึกษา ดูไม่มีทำตาม,

ความเป็นคนจนทรัพย์ ดูอาภัพอย่างสิ้นเชิง.“

(กวิทปฺปณนีติ ๒๕๕, โลกนีติ ๑๑๕, ธมฺมนีติ ๒๖๔)

..

อภิธัมมัตถสังคหะ ปริจเฉทที่ ๘ ปัจจยสังคหะ ชั้นมัชฌิมอาภิธรรมิกะโท

 

เวลานอนบอกฐานะ

๒๕๔. หลักการนอน 

เอกยามํ สเย ราชา, ทฺวิยามญฺเญว ปณฺฑิโต;

ฆราวาโส ติยาโมว, จตุยาโม ตุ ยาจโกฯ

“พระราชาบรรทมชั่วหนึ่งยาม, 

บัณฑิตนอนเพียงสองยามนั่นเทียว,

ชาวบ้านคนธรรมดา นอนเพียงสามยามเท่านั้น, 

ส่วนยาจกชน นอนตลอดทั้งสี่ยามเลยทีเดียว.“

(กวิทปฺปณนีติ ๒๕๔, โลกนีติ ๑๑๒)

..

อภิธัมมัตถสังคหะ ปริจเฉทที่ ๓, ๗ ปกิณณกสังคหะ, สมุจจยสังคหะ

 

๒๕๓. ทศพิธราชธรรม

๒๕๓. ทศพิธราชธรรม 

ทานํ สีลํ ปริจฺจาคํ,  อชฺชวํ มทฺทวํ ตปํ;

อกฺโกธํ อวิหึสญฺจ,  ขนฺตี จ อวิโรธนํ;

ทเสเต ธมฺเม ราชาโน,  อปฺปมตฺเตน ธารยฺยุํฯ

พระราชาควรพึงรักษาธรรรม ๑๐ ประการ- 

เหล่านี้ ด้วยความไม่ประมาท คือ

ทาน ๑ ศีล ๑ การบริจาค ๑

ความซื่อตรง ๑ ความอ่อนโยน ๑ ความเพียร ๑

ความไม่โกรธ ๑ ความไม่เบียดเบียน ๑,

ความอดทน ๑ และความไม่พิโรธ ๑;

(กวิทปฺปณนีติ ๒๕๓, ธมฺมนีติ ๒๖๖, นรทกฺขทีปนี ๒๒๑, ขุ. ชา. ๒๘/๒๔๐)

…

คู่มือเรียนจิตปรมัตถ์ ปริจเฉทที่ ๑ จิตตสังคหวิภาค