๑๑๘. พลังแห่งชีวิต

๑๑๘. พลังแห่งชีวิต

ปกฺขีนํ พลมากาโส, มจฺฉานมุทกํ พลํ;

ทุพฺพลสฺส พลํ ราชา, กุมารานํ รุทํ พลํฯ

„หมู่ปักษา มีท้องฟ้า เป็นกำลัง,

ฝูงมัจฉา มีธารา เป็นกำลัง;

หมู่เสนาที่อ่อนล้า มีพระราชา เป็นกำลัง,

เหล่ากุมารา มีน้ำตา เป็นกำลัง.“

(โลกนีติ หมวดราชา คาถาที่ ๑๑๘, ธัมมนีติ ๑๕๒, กวิทัปปณนีติ ๒๕๗, จาณักยนีติ ๓๗)

..

๑๑๗. ผู้ควรเสียหาย ๔

๑๑๗. ผู้ควรเสียหาย ๔

นฏฺโฐ ยติ อสนฺตุฏฺโฐ, สนฺตุฏฺโฐ จ มหีปติ;

ลชฺชา จ คณิกา นฎฺฐา, นิลฺลชฺชา กุลธีติกาฯ

„พระภิกษุ ไม่สันโดษ ก็เสียหาย

พระราชา สันโดษ ก็เสียหาย
หญิงขายบริการ ขี้อาย ก็เสียหาย

กุลสตรี ไม่มีความอาย ก็เสียหาย.“

(โลกนีติ หมวดราชา คาถาที่ ๑๑๗, ธัมมนีติ ๓๕๖, มหารหนีติ ๑๘๐, กวิทัปปณนีติ ๓๐๕, จาณักยนีติ ๘๐)

..

๑๑๖. สร้างฝันให้เป็นจริง

๑๑๖. สร้างฝันให้เป็นจริง

ธนมิจฺเฉยฺย วาณิชฺโช, วิชฺชมิจฺเฉ ภเช สุตํ;

ปุตฺตมิจฺเฉ ตรุณิตฺถึ, ราชามจฺจํ วสํ คเมฯ

อยากมั่งมีให้เป็นพ่อค้า

อยากมีวิชา ต้องคบผู้รู้

อยากมีลูก ต้องมีเมียสาว

อยากเป็นราชอำมาตย์

ต้องคบหาราชปุโรหิต.

(โลกนีติ หมวดราชา คาถาที่ ๑๑๖, ธัมมนีติ ๒๒๓, กวิทัปปณนีติ ๒๕๖)

..

๑๑๕. สูญเปล่า ๔ อย่าง

๑๑๕. สูญเปล่า ๔ อย่าง

อปุตฺตกํ ฆรํ สุญฺญํ, รฎฺฐํ สุญฺญํ อราชกํ;

อสิปฺปสฺส มุขํ สุญฺญํ, สพฺพสุญฺญํ ทลิทฺทกาฯ

 „เรือนที่ไร้บุตรน้อย  ก็สูญเปล่า,

ประเทศที่ไร้พระราชา ก็สูญเปล่า

คำพูดของคนที่ไร้ปัญญา ก็สูญเปล่า

ความเป็นคนจน(ด้วยศรัทธา) 

ชื่อว่า สูญเปล่าโดยประการทั้งปวง.“

(โลกนีติ หมวดราชา คาถาที่ ๑๑๕, ธัมมนีติ ๒๖๔, กวิทัปปณนีติ ๒๕๕, จาณักยนีติ ๔๗)

..

๑๑๔. สถานที่ไม่ควรพักอาศัย

๑๑๔. สถานที่ไม่ควรพักอาศัย

ยสฺมึ ปเทเส น มาโน, น เปมํ น จ พนฺธวา;

น จ วิชฺชาคโม โกจิ, น ตตฺถ ทิวสํ วเสฯ

„ณ สถานที่ใดไม่มีความนับถือกัน,

ไม่มีความรักให้กัน ไม่มีเพื่อนพ้อง;

และไม่มีการเรียนวิชาความรู้ที่เป็นประโยชน์,

ณ สถานที่นั้น ไม่ควรอยู่นานสิ้นวันหนึ่ง.

(โลกนีติ หมวดราชา คาถาที่ ๑๑๔, ธัมมนีติ-๘๒, มหารหนีติ ๖๙, กวิทัปปณนีติ ๑๑๗, จาณักยนีติ ๓๗)

..

๑๑๓. สถานที่ไม่น่าอยู่

๑๑๓. สถานที่ไม่น่าอยู่

ธนวา สุตวา ราชา, นที เวชฺโช จิเม ปญฺจ;

ยตฺถ เทเส น วิชฺชนฺติ, น ตตฺถ ทิวสํ วเสฯ

„สิ่งทั้ง ๕ เหล่านี้ คือ คนมีทรัพย์ ๑ 

นักปราชญ์ ๑ พระราชา ๑

แม่น้ำ ๑ และนายแพทย์ ๑

ย่อมไม่มี ในประเทศใด

ในประเทศนั้นไม่ควรอยู่สิ้นวันหนึ่ง.“

(โลกนีติ หมวดราชา คาถาที่ ๑๑๓, ธัมมนีติ-๘๑,, มหารหนีติ ๗๐, กวิทัปปณนีติ ๑๑๘, จาณักยนีติ ๓๖)

..

๑๑๒. การนอนบอกฐานะ

 ๖. ราชกณฺโฑ-หมวดราชา

๑๑๒. การนอนบอกฐานะ

เอกยามํ สเย ราชา, ทฺวิยามญฺเญว ปณฺฑิโต;

ฆราวาโส ติยามํว, จตุยามํ ตุ ยาจโกฯ

“พระราชาบรรทมชั่วหนึ่งยาม, 

บัณฑิตนอนเพียงสองชั่วยาม,

ชาวบ้าน นอนประมาณสามชั่วยาม, 

ส่วนยาจกชน นอนตลอดสี่ชั่วยามนั่นเทียว.“

(โลกนีติ หมวดราชา คาถาที่ ๑๑๒, ธัมมนีติ ๑๘๗, กวิทัปปณนีติ ๒๕๔)

..

๑๑๑. ทางเสื่อมของคนแก่

๑๑๑. ทางเสื่อมของคนแก่

อติกฺกนฺตวโย โปโส, อาเนติ ติมฺพรุตฺถนึ*;

ตสฺสา อิสฺสา น สุปติ*, ตํ ปราภวโต มุขํฯ

„ชายแก่ได้หญิงรุ่นสาวมาเป็นภริยา 

ย่อมนอนไม่หลับ เพราะความ

หึงหวงหญิงรุ่นสาวนั้น 

ข้อนั้นเป็นทางของคนเสื่อม(อย่างหนึ่ง).“

(โลกนีติ หมวดหญิง คาถาที่ ๑๑๑, สุตตันตนีติ ๑๒, ขุ. สุ. ๒๕/๓๐๔)

..

๑๑๐. หากชายอยากเป็นชายทุกชาติ

๑๑๐. หากชายอยากเป็นชายทุกชาติ

โย อิจฺเฉ ปุริโส โหตุํ, ชาตึ ชาตึ ปุนปฺปุนํ;

ปรทารํ วิวชฺเชยฺย, โธตปาโทว กทฺทมํฯ

“ชายใดปรารถนาเกิดเป็นชาย, 

ติดต่อกันทุกชาติไป

ชายนั้นพึงละเว้นลูกเมียผู้อื่น, 

เหมือนคนล้างเท้าแล้ว เว้นโคลนตม ฉะนั้น.“

(โลกนีติ หมวดหญิง คาถาที่ ๑๑๐, ขุ. ชา. ๒๘/๘๖๕)

..

๑๐๙. หากหญิงอยากเกิดเป็นชาย

๑๐๙. หากหญิงอยากเกิดเป็นชาย

ยา อิจฺเฉ ปุริโส โหตุํ, ชาตึ ชาตึ ปุนปฺปุนํ;

สามิกํ อปจาเยยฺย, อินฺทํว ปาริจาริกาฯ

“หญิงใดปรารถนาเกิดเป็นชาย,

ติดต่อกันทุกชาติไป;

หญิงนั้นควรคารพปฏิบัติสามี,

ดุจนางฟ้าปฏิบัติต่อพระอินทร์ ฉะนั้น.“

(โลกนีติ หมวดหญิง คาถาที่ ๑๐๙, ขุ. ชา. ๒๘/๘๖๕)

..